ყველაფერი მოგების გადასახადის შესახებ

მოგების გადასახადი წარმოადგენს ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ფისკალურ ინსტრუმენტს საქართველოს საგადასახადო სისტემაში. ეს არის პირდაპირი გადასახადი, რომელსაც იხდიან საქართველოში რეგისტრირებული კომპანიები თავიანთი ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული მოგებიდან.

2017 წელი მნიშვნელოვანი გარდატეხის წელი იყო საქართველოს საგადასახადო სისტემაში, როდესაც ქვეყანამ გადაწყვიტა მოგების გადასახადის რეფორმირება და გადავიდა ე.წ. "ესტონურ მოდელზე". ეს მოდელი რადიკალურად განსხვავდება ტრადიციული საგადასახადო სისტემისგან და მიზნად ისახავს ბიზნესის განვითარების სტიმულირებას და რეინვესტირების წახალისებას.

ახალი სისტემის მიხედვით, კომპანიები მოგების გადასახადს იხდიან მხოლოდ მაშინ, როდესაც ახდენენ მოგების განაწილებას დივიდენდების სახით. გადასახადის განაკვეთი შეადგენს 15%-ს განაწილებულ მოგებაზე, რაც ნიშნავს, რომ თუ კომპანია გადაწყვეტს მოგების რეინვესტირებას ბიზნესში, ის თავისუფლდება მოგების გადასახადისგან. ეს მიდგომა ხელს უწყობს კომპანიების ზრდას და განვითარებას, რადგან მათ შეუძლიათ თავისუფლად მოახდინონ მოგების რეინვესტირება საკუთარ ბიზნესში დამატებითი საგადასახადო ტვირთის გარეშე.

ამ სისტემის დანერგვამ მნიშვნელოვნად გაამარტივა საგადასახადო ადმინისტრირების პროცესი და შექმნა უფრო გამჭვირვალე და პროგნოზირებადი ბიზნეს გარემო საქართველოში. ეს რეფორმა წარმოადგენს მნიშვნელოვან ნაბიჯს ქვეყნის ეკონომიკური განვითარებისა და ინვესტიციების მოზიდვის გზაზე.

ვინ იხდის მოგების გადასახადს

მოგების გადასახადის გადამხდელთა ჯგუფი საქართველოში მკაფიოდ არის განსაზღვრული საგადასახადო კოდექსით. ძირითადად, მოგების გადასახადის გადახდის ვალდებულება ეკისრება საქართველოში რეგისტრირებულ ყველა საწარმოს, რომელიც ეწევა ეკონომიკურ საქმიანობას და იღებს შემოსავალს. ეს მოიცავს როგორც შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებებს (შპს), ისე სააქციო საზოგადოებებს (სს) და სხვა ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმის მქონე კომპანიებს.

საქართველოში მოქმედი უცხოური კომპანიების ფილიალები ასევე ექვემდებარებიან მოგების გადასახადით დაბეგვრას. მათ ევალებათ გადასახადის გადახდა მხოლოდ საქართველოში წარმოქმნილი შემოსავლებიდან. ეს მიდგომა უზრუნველყოფს საგადასახადო სამართლიანობას და თანაბარ კონკურენტულ გარემოს ადგილობრივ და უცხოურ ბიზნესებს შორის.

თუმცა, არსებობს მნიშვნელოვანი გამონაკლისები. საფინანსო სექტორის წარმომადგენლები, კერძოდ კომერციული ბანკები, საკრედიტო კავშირები, სადაზღვევო და მიკროსაფინანსო ორგანიზაციები არ ექვემდებარებიან ესტონურ მოდელს და რჩებიან ძველი დაბეგვრის სისტემაში. ეს გამონაკლისი განპირობებულია მათი საქმიანობის სპეციფიკით და ფინანსური სექტორის რეგულირების განსაკუთრებული მოთხოვნებით.

საგადასახადო კოდექსი ასევე ითვალისწინებს სპეციალურ დებულებებს არაკომერციული ორგანიზაციებისთვის, რომლებიც იბეგრებიან მხოლოდ ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული მოგების ნაწილში. ეს მიდგომა ხელს უწყობს არაკომერციული სექტორის განვითარებას და მათი სოციალური მისიის შესრულებას.

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ გადასახადის გადამხდელის სტატუსი წარმოიშობა ავტომატურად, კომპანიის რეგისტრაციის მომენტიდან, და არ საჭიროებს დამატებით რეგისტრაციას საგადასახადო ორგანოებში. ეს გამარტივებული მიდგომა ამცირებს ადმინისტრაციულ ბარიერებს და აადვილებს ბიზნესის წარმოებას.

დაბეგვრის ობიექტი

მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტები წარმოადგენს იმ ეკონომიკურ აქტივობებს და ოპერაციებს, რომლებიც ექვემდებარება დაბეგვრას საქართველოს საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად. განვიხილოთ თითოეული მათგანი დეტალურად.

განაწილებული მოგება (დივიდენდი) არის კომპანიის მიერ აქციონერებზე ან პარტნიორებზე განაწილებული წმინდა მოგების ნაწილი. მოგების გადასახადით დაბეგვრას ექვემდებარება როგორც რეზიდენტ, ისე არარეზიდენტ პირებზე განაწილებული დივიდენდები. თუმცა, არსებობს გამონაკლისებიც - მაგალითად, საქართველოს რეზიდენტ კომპანიებს შორის განაწილებული დივიდენდები არ იბეგრება მოგების გადასახადით.

ეკონომიკურ საქმიანობასთან დაუკავშირებელი ხარჯები წარმოადგენს მეორე მნიშვნელოვან დაბეგვრის ობიექტს. ეს მოიცავს ისეთ ხარჯებს, რომლებიც არ არის დაკავშირებული კომპანიის ძირითად საქმიანობასთან ან შემოსავლის მიღებასთან. მაგალითად, თუ კომპანია გასწევს ხარჯებს თანამშრომლების პირადი მოხმარების საგნებზე, რომლებიც არ უკავშირდება მათ სამსახურებრივ მოვალეობებს, ასეთი ხარჯები დაექვემდებარება მოგების გადასახადით დაბეგვრას.

უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება ან მომსახურების გაწევა ასევე წარმოადგენს დაბეგვრის ობიექტს. ეს მოიცავს ნებისმიერ ოპერაციას, როდესაც კომპანია უსასყიდლოდ გადასცემს საქონელს ან უწევს მომსახურებას სხვა პირს. თუმცა, არსებობს გარკვეული გამონაკლისები, მაგალითად საქველმოქმედო მიზნებისთვის გაწეული უსასყიდლო მომსახურება, რომელიც აკმაყოფილებს კანონმდებლობით დადგენილ კრიტერიუმებს.

წარმომადგენლობითი ხარჯების ნორმირება წარმოადგენს კიდევ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს. საგადასახადო კოდექსი ადგენს წარმომადგენლობითი ხარჯების ზღვრულ ოდენობას, რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს წინა საგადასახადო წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლის 1%-ს. ამ ლიმიტის გადაჭარბების შემთხვევაში, ზედმეტი თანხა ექვემდებარება მოგების გადასახადით დაბეგვრას.

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ კომპანიებმა განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიაქციონ ამ ოპერაციების სწორად აღრიცხვასა და დოკუმენტირებას, რადგან არასწორმა კლასიფიკაციამ ან აღრიცხვამ შეიძლება გამოიწვიოს დამატებითი საგადასახადო ვალდებულებები და ჯარიმები. ასევე რეკომენდებულია რეგულარული კონსულტაციები საგადასახადო სპეციალისტებთან, რათა უზრუნველყოფილი იყოს კანონმდებლობასთან სრული შესაბამისობა.

შესაძლოა დაგაინტერესოთ: ყველაფერი საშემოსავლო გადასახადის შესახებ

მოგების გადასახადის გამოანგარიშება

მოგების გადასახადის გამოანგარიშება საქართველოში 2017 წლის 1 იანვრიდან ახალი მოდელით ხორციელდება, რომელიც ესტონურ საგადასახადო სისტემაზეა დაფუძნებული. ეს მოდელი მნიშვნელოვნად განსხვავდება მანამდე არსებული სისტემისგან და ორიენტირებულია ბიზნესის განვითარების სტიმულირებაზე.

მოგების გადასახადის ძირითადი განაკვეთი შეადგენს 15%-ს, რომელიც გამოიანგარიშება განაწილებული მოგებიდან. მაგალითად, თუ კომპანიამ გადაწყვიტა 100,000 ლარის განაწილება დივიდენდის სახით, მოგების გადასახადი შეადგენს 15,000 ლარს (100,000 × 15%).

დივიდენდის განაწილების შემთხვევაში, ფიზიკური პირები დამატებით იხდიან საშემოსავლო გადასახადს 5%-ის ოდენობით. თუ ზემოთ მოყვანილ მაგალითს გავყვებით, 100,000 ლარის დივიდენდიდან საშემოსავლო გადასახადი იქნება 5,000 ლარი (100,000 × 5%). თუმცა, მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ეს წესი არ ვრცელდება ქართულ კომპანიებს შორის გაცემულ დივიდენდებზე - ასეთ შემთხვევაში საშემოსავლო გადასახადი არ გადაიხდება.

განსაკუთრებით საყურადღებოა რეინვესტირების საკითხი. კანონმდებლობის თანახმად, მოგება, რომელიც რჩება კომპანიაში და ხმარდება ბიზნესის განვითარებას (რეინვესტირება), არ იბეგრება მოგების გადასახადით. ეს წესი წარმოადგენს მნიშვნელოვან სტიმულს კომპანიებისთვის, რომ მოახდინონ თავიანთი მოგების რეინვესტირება ბიზნესის გაფართოებისა და განვითარებისთვის.

გადასახადების გამოანგარიშებისას მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ, რომ დაბეგვრას ექვემდებარება არა მხოლოდ დივიდენდების სახით განაწილებული მოგება, არამედ ასევე კანონით განსაზღვრული სხვა ხარჯები და გადახდები, რომლებიც მოგების განაწილებად ითვლება. ამიტომ, ბიზნესებმა ყურადღებით უნდა გააანალიზონ თავიანთი ფინანსური ოპერაციები და გადასახადების სწორად გამოანგარიშებისთვის საჭიროების შემთხვევაში ბუღალტრული მომსახურება მიიღონ კვალიფიციური კომპანიებისგან. 

მოგების გადასახადის დეკლარირება და გადახდა

მოგების გადასახადის დეკლარირება და გადახდა საქართველოში მკაცრად რეგულირებული პროცესია, რომელიც მოითხოვს განსაკუთრებულ ყურადღებას გადასახადის გადამხდელებისგან. საგადასახადო კანონმდებლობის თანახმად, კომპანიებს ევალებათ ყოველთვიური დეკლარაციის წარდგენა, მიუხედავად იმისა, ჰქონდათ თუ არა დასაბეგრი ოპერაციები კონკრეტულ საანგარიშო პერიოდში.

დეკლარაციის წარდგენის ვადად განსაზღვრულია საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვი. მაგალითად, იანვრის თვის დეკლარაცია უნდა წარდგენილ იქნას არაუგვიანეს 15 თებერვლისა. ამავე ვადაში უნდა მოხდეს გადასახადის თანხის ბიუჯეტში გადარიცხვა. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ თუ დეკლარაციის წარდგენის ბოლო დღე ემთხვევა უქმე ან დასვენების დღეს, ვადა გადაიწევს მომდევნო სამუშაო დღემდე.

საგადასახადო ორგანოები განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევენ დეკლარირების ვადების დაცვას. დეკლარაციის დაგვიანებით წარდგენა იწვევს ფინანსურ სანქციებს, რომელიც შეადგენს დეკლარაციაში ასახული გადასახდელი თანხის 5%-ს ყოველ დაგვიანებულ სრულ/არასრულ თვეზე. აღსანიშნავია, რომ ჯარიმის საერთო ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს გადასახდელი თანხის 30%-ს.

გადამხდელებისთვის შექმნილია ელექტრონული პორტალი (RS.ge), სადაც შესაძლებელია დეკლარაციის ონლაინ შევსება და წარდგენა. სისტემა ავტომატურად ამოწმებს შეყვანილ მონაცემებს და ეხმარება გადამხდელს შეცდომების თავიდან აცილებაში. დეკლარაციის შევსებისას განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს მონაცემების სიზუსტეს, რადგან არასწორი ინფორმაციის წარდგენამ შესაძლოა გამოიწვიოს დამატებითი სანქციები.

შესაძლოა დაგაინტერესოთ: რა არის ქონების გადასახადი და ვინ იხდის მას.

შეჯამება მოგების გადასახადის შესახებ

საქართველოში მოქმედი მოგების გადასახადის ესტონური მოდელი წარმოადგენს მნიშვნელოვან რეფორმას, რომელმაც არსებითად შეცვალა ბიზნესის დაბეგვრის სისტემა. ეს მოდელი არა მხოლოდ ხელს უწყობს კომპანიების განვითარებას, არამედ ქმნის ხელსაყრელ გარემოს რეინვესტირებისთვის, რაც საბოლოო ჯამში დადებითად აისახება ქვეყნის ეკონომიკურ ზრდაზე.

სისტემის გამჭვირვალობა და მარტივი ადმინისტრირება წარმოადგენს მის ერთ-ერთ უმთავრეს უპირატესობას. კომპანიებს აღარ უწევთ რთული საგადასახადო გაანგარიშებების წარმოება და შეუძლიათ მეტი დრო და რესურსი დაუთმონ ბიზნესის განვითარებას. თუმცა, მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ეს თავისუფლება მოითხოვს მაღალ პასუხისმგებლობას ბიზნესის მხრიდან.

განსაკუთრებით აღსანიშნავია, რომ წარმატებული საგადასახადო ადმინისტრირებისთვის აუცილებელია კომპანიებმა უზრუნველყონ ფინანსური ოპერაციების სწორი აღრიცხვა და გადასახადების დროული გადახდა. ეს არა მხოლოდ კანონის მოთხოვნაა, არამედ კეთილსინდისიერი ბიზნეს პრაქტიკის აუცილებელი კომპონენტი, რომელიც ხელს უწყობს ჯანსაღი ბიზნეს გარემოს ჩამოყალიბებას.

საბოლოოდ, ესტონური მოდელი წარმოადგენს პროგრესულ საგადასახადო სისტემას, რომელიც ორიენტირებულია ბიზნესის ზრდასა და განვითარებაზე. თუმცა, მისი წარმატება მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული როგორც სახელმწიფოს, ისე ბიზნეს სექტორის კეთილსინდისიერ თანამშრომლობაზე და საგადასახადო ვალდებულებების პასუხისმგებლობით შესრულებაზე.