მცირე მეწარმის სტატუსი: როგორ დავრეგისტრირდე

რას ნიშნავს მცირე მეწარმეობა

მცირე მეწარმის სტატუსი საქართველოში წარმოადგენს ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან საგადასახადო შეღავათს, რომელიც საშუალებას აძლევს ფიზიკურ პირებს, ისარგებლონ მხოლოდ 1%-იანი საშემოსავლო გადასახადით, ნაცვლად სტანდარტული 20%-ისა. ეს არის უნიკალური შესაძლებლობა ფრილანსერებისა და მცირე მეწარმეებისთვის, რომლებიც წლიურად 500,000 ლარამდე შემოსავალს იღებენ.

წარმოიდგინეთ სცენარი, სადაც თქვენი ყოველთვიური შემოსავალი 2,000 ლარია. სტანდარტული 20%-იანი დაბეგვრის შემთხვევაში, თქვენ მოგიწევდათ 400 ლარის გადახდა საშემოსავლო გადასახადის სახით. მცირე მეწარმის სტატუსით კი ეს თანხა მხოლოდ 20 ლარს შეადგენს. ეს ნიშნავს, რომ ყოველთვიურად თქვენ ზოგავთ 380 ლარს, რაც წელიწადში 4,560 ლარს უტოლდება.

თუმცა, მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ, რომ ეს სტატუსი არ არის ხელმისაწვდომი ყველა ტიპის საქმიანობისთვის. კანონმდებლობა მკაფიოდ განსაზღვრავს იმ საქმიანობებს, რომლებზეც ეს შეღავათი ვრცელდება. მაგალითად, საკონსულტაციო, საადვოკატო, სანოტარო და სხვა მსგავსი პროფესიული მომსახურებები გამორიცხულია ამ სიიდან.

სტატუსის მისაღებად საჭიროა გაიაროთ რამდენიმე მარტივი, მაგრამ მნიშვნელოვანი ეტაპი:

1. დარეგისტრირდეთ ინდივიდუალურ მეწარმედ საჯარო რეესტრში (თუ ჯერ არ ხართ)

2. მიმართოთ საგადასახადო ორგანოს სპეციალური განცხადებით

3. გადაიხადოთ 100 ლარის ოდენობის მომსახურების საფასური (ელექტრონულად შევსებისას განცხადების რეგისტრაცია უფასოა)

4. მიიღოთ შესაბამისი სერტიფიკატი

სტატუსი ძალაში შედის განცხადებით მიმართვის თვის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან. მაგალითად, თუ თქვენ განცხადებას შეიტანთ მარტში, სტატუსი ამოქმედდება 1 აპრილიდან.

განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს იმ ფაქტს, რომ თუ თქვენ ახორციელებთ რამდენიმე სახის საქმიანობას, მათ შორის ერთ-ერთი თუ აკრძალულია მცირე მეწარმისთვის, ვერც დანარჩენ საქმიანობებზე ისარგებლებთ 1%-იანი განაკვეთით. ასევე, ზოგიერთი ტიპის შემოსავალი, როგორიცაა ქონების გაქირავებიდან ან სესხის გაცემიდან მიღებული შემოსავალი, კვლავ 20%-იანი განაკვეთით დაიბეგრება.

ამ შეღავათით სარგებლობა განსაკუთრებით მომგებიანია იმ ფიზიკური პირებისთვის, რომლებიც ამჟამად არ არიან რეგისტრირებული და მათ მაგივრად დამკვეთები იხდიან 20%-იან გადასახადს (ე.წ. გადახდის წყაროსთან დაკავება).

თუ მცირე მეწარმედ აპირებთ დარეგისტრირებას და ბუღალტრული აღრიცხვის სისწორეში გინდათ იყოთ დარწმუნებული, “პოლარისის” ბუღალტრული მომსახურებით უნდა ისარგებლოთ.

ვინ შეიძლება გახდეს მცირე მეწარმე

მცირე მეწარმის სტატუსის მისაღებად კანონმდებლობა განსაზღვრავს მკაფიო კრიტერიუმებს და შეზღუდვებს. ეს სტატუსი შეიძლება მიენიჭოს მხოლოდ მეწარმე ფიზიკურ პირს, რომლის წლიური შემოსავალი არ აღემატება 500,000 ლარს. თუმცა, მხოლოდ შემოსავლის ზღვარი არ არის ერთადერთი განმსაზღვრელი ფაქტორი.

კანონმდებლობა მკაცრად განსაზღვრავს იმ საქმიანობების ჩამონათვალს, რომელთა განხორციელების შემთხვევაში პირი ვერ მიიღებს მცირე მეწარმის სტატუსს. ასეთ აკრძალულ საქმიანობებს მიეკუთვნება:

• ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც საჭიროებს ლიცენზიას ან ნებართვას (გამონაკლისია მხოლოდ ტაქსის მომსახურება თბილისში)

• სამედიცინო, საადვოკატო, სანოტარო და სააუდიტო მომსახურება

• საკონსულტაციო საქმიანობა, მათ შორის საგადასახადო კონსულტირება

• სავალუტო ოპერაციების განხორციელება

• სათამაშო ბიზნესი

• აქციზური საქონლის წარმოება

• პერსონალით უზრუნველყოფის მომსახურება

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმის გაცნობიერება, რომ თუ პირი ერთდროულად ახორციელებს რამდენიმე სახის საქმიანობას და მათგან თუნდაც ერთი შედის აკრძალულ ჩამონათვალში, ის ვერც დანარჩენ საქმიანობებზე შეძლებს 1%-იანი განაკვეთით სარგებლობას.

არსებობს ასევე საქმიანობათა მეორე კატეგორიაც - შემოსავლები, რომლებიც არ არის აკრძალული, მაგრამ მაინც იბეგრება სტანდარტული 20%-იანი განაკვეთით. ეს მოიცავს:

• ქონების იჯარით/ქირით გაცემას

• სესხის გაცემიდან მიღებულ შემოსავალს

• დივიდენდებს და პროცენტებს

• უძრავი ქონების, ავტოსატრანსპორტო საშუალებების ან ფასიანი ქაღალდების რეალიზაციიდან მიღებულ ნამეტ შემოსავალს

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ხელფასის სახით მიღებული შემოსავალი ყოველთვის 20%-იანი განაკვეთით იბეგრება, თუმცა ეს არ გიშლით ხელს პარალელურად აწარმოოთ დამოუკიდებელი საქმიანობა მცირე მეწარმის სტატუსით. მაგალითად, თუ თქვენ მუშაობთ კომპანიაში დაქირავებით და პარალელურად ეწევით ფრილანს საქმიანობას, დაქირავებით მიღებული ხელფასი დაიბეგრება 20%-ით, ხოლო ფრილანსით მიღებული შემოსავალი - 1%-ით.

საგადასახადო ორგანო განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევს იმას, რომ მომსახურების ხელშეკრულებებით არ ხდებოდეს რეალური შრომითი ურთიერთობების შენიღბვა. ამისთვის შემუშავებულია სპეციალური კითხვარი, რომელიც ეხმარება როგორც მეწარმეებს, ისე საგადასახადო ორგანოს სწორად განსაზღვრონ ურთიერთობის ტიპი და შესაბამისი დაბეგვრის რეჟიმი.

ჩვენმა გუნდმა სპეციალურად შექმნა მცირე და ინდ. მეწარმეების ბუღალტერიის სერვის პაკეტები, რათა ყველასათვის ხელმისაწვდომი გაეხადა პროფესიონალი ბუღალტრების მომსახურება.

როგორ დავრეგისტრირდე მცირე მეწარმედ

მცირე მეწარმის სტატუსის მიღების პროცესი არის მარტივი და სტრუქტურირებული, თუმცა მოითხოვს რამდენიმე მნიშვნელოვანი ეტაპის გავლას. განვიხილოთ თითოეული მათგანი დეტალურად.

პირველი და აუცილებელი ნაბიჯია ინდივიდუალურ მეწარმედ რეგისტრაცია საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში. თუ თქვენ უკვე ხართ რეგისტრირებული ინდივიდუალურ მეწარმედ, შეგიძლიათ ეს ეტაპი გამოტოვოთ. 

რეგისტრაციის შემდეგ, უნდა მიმართოთ საგადასახადო ორგანოს მცირე ბიზნესის სტატუსის მინიჭების თაობაზე. ეს შეიძლება გააკეთოთ ორი გზით:

1. მისვლით შემოსავლების სამსახურის ნებისმიერ სერვისცენტრში

2. ელექტრონულად, შემოსავლების სამსახურის პორტალზე (rs.ge)

ადგილზე მისვლით რეგისტრაციისას გათვალისწინებული უნდა იყოს 100 ლარის ოდენობის მომსახურების საფასურის გადახდა. ხოლო ელექტრონულად განაცხადის შევსება უფასოა.

განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება რეგისტრაციის თარიღს. მცირე ბიზნესის სტატუსი ძალაში შედის საგადასახადო ორგანოსთვის მიმართვის თვის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან. მაგალითად, თუ თქვენ განაცხადს წარადგენთ 15 მაისს, სტატუსი ამოქმედდება 1 ივნისიდან.

წარმატებული რეგისტრაციის შემდეგ გაიცემა სპეციალური სერტიფიკატი, რომელიც ადასტურებს თქვენს მცირე მეწარმის სტატუსს. თუმცა, უნდა გახსოვდეთ, რომ სერტიფიკატის ფლობა ავტომატურად არ ნიშნავს, რომ ყველა თქვენი შემოსავალი 1%-იანი განაკვეთით დაიბეგრება - ეს დამოკიდებულია საქმიანობის ტიპსა და შემოსავლის წყაროზე.

რა გადასახადებს იხდის მცირე მეწარმე

მცირე მეწარმის სტატუსი, მიუხედავად შეღავათიანი საგადასახადო განაკვეთისა, გულისხმობს გარკვეულ ვალდებულებებსა და პასუხისმგებლობებს, რომელთა ზედმიწევნით შესრულება აუცილებელია სტატუსის შესანარჩუნებლად.

ყოველთვიური დეკლარირება და გადახდა წარმოადგენს ერთ-ერთ მთავარ ვალდებულებას. მცირე მეწარმემ ყოველი თვის 15 რიცხვამდე უნდა წარადგინოს დეკლარაცია და გადაიხადოს კუთვნილი გადასახადი. მაგალითად, თუ თქვენ აპრილში მიიღეთ 5,000 ლარის შემოსავალი, არაუგვიანეს 15 მაისისა უნდა წარადგინოთ დეკლარაცია და გადაიხადოთ 50 ლარი (1%).

ოპერაციების აღრიცხვა წარმოადგენს კიდევ ერთ მნიშვნელოვან ვალდებულებას. მცირე მეწარმე ვალდებულია აწარმოოს სპეციალური ჟურნალი, სადაც აღირიცხება ყველა სამეურნეო ოპერაცია. აღრიცხვისთვის შესაძლებელია გამოყენებულ იქნას როგორც საკასო, ისე დარიცხვის მეთოდი. თუმცა, თუ მეწარმე იმავდროულად არის დღგ-ს გადამხდელი, მან უნდა გამოიყენოს მხოლოდ დარიცხვის მეთოდი.

ნაღდი ანგარიშსწორების შემთხვევაში სავალდებულოა საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენება. ეს მოთხოვნა მოქმედებს მაშინაც კი, როდესაც საქმიანობა ხორციელდება ბაზრის ან ბაზრობის ტერიტორიაზე. ამ წესის სამჯერ დარღვევა იწვევს მცირე მეწარმის სტატუსის გაუქმებას მიმდინარე წლის დასაწყისიდან.

თუ თქვენ პარალელურად გაქვთ ისეთი შემოსავლები, რომლებიც იბეგრება საერთო წესით (მაგალითად, ქონების გაქირავება ან დივიდენდები), მათზე დამატებით უნდა წარადგინოთ წლიური დეკლარაცია მომდევნო წლის 1 აპრილამდე. ასეთი შემოსავლები დაიბეგრება 20%-იანი განაკვეთით.

საქონლის ტრანსპორტირების ან მიწოდების დროს აუცილებელია სასაქონლო ზედნადების გამოყენება კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევებში. ეს დოკუმენტი ადასტურებს საქონლის გადაადგილების კანონიერებას და წარმოადგენს აღრიცხვიანობის მნიშვნელოვან ელემენტს.

განსაკუთრებული რეგულაციები ვრცელდება დაქირავებულ პირებთან ურთიერთობაზე. თუ მცირე მეწარმე გასცემს ხელფასს, რომელიც წლის განმავლობაში ჯამურად არ აღემატება 6,000 ლარს, და ამავდროულად მისი წინა წლის შემოსავალი არ აღემატებოდა 50,000 ლარს, ასეთი ხელფასი არ იბეგრება გადახდის წყაროსთან. სხვა შემთხვევაში მოქმედებს სტანდარტული 20%-იანი დაბეგვრის რეჟიმი.

თუ წლიური შემოსავალი გადააჭარბებს 500,000 ლარს, შემოსავლის ის ნაწილი, რომელიც აღემატება ამ ზღვარს, იბეგრება 3%-იანი განაკვეთით. თუმცა, ეს არ იწვევს სტატუსის ავტომატურ გაუქმებას - სტატუსის გაუქმების საფუძველი ხდება მხოლოდ ზღვრის გადაჭარბება ორი წლის განმავლობაში ზედიზედ.

პრაქტიკული რჩევები

სწორი ბუღალტრული აღრიცხვა და საგადასახადო რისკების მართვა მცირე მეწარმისთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანია. ჩვენი გამოცდილებით, ყველაზე ხშირი შეცდომები უკავშირდება დოკუმენტაციის არასწორ წარმოებას და საქმიანობის არასწორ კატეგორიზაციას.

მთავარი რეკომენდაციებია:

• რეგულარულად აწარმოეთ სამეურნეო ოპერაციების ჟურნალი და შეინახეთ ყველა პირველადი დოკუმენტი
  
  

• დროულად წარადგინეთ ყოველთვიური დეკლარაციები
  
  

• პერიოდულად გადაამოწმეთ თქვენი საქმიანობა ხომ არ ხვდება აკრძალულ კატეგორიებში
  
  

• კონსულტაცია გაიარეთ პროფესიონალ მთავარ ბუღალტერთან საეჭვო საკითხებზე

თუ გსურთ მეტი ინფორმაცია მიიღოთ ბუღალტრული მომსახურების შესახებ, "პოლარისი" გთავაზობთ კონსულტაციებს მცირე მეწარმეებისთვის აქტუალურ საკითხებზე, მათ შორის ფინანსურ ანალიზსა და შემოსავლების პროგნოზირებაზე, ასევე საგადასახადო დაგეგმვასა და რისკების მართვაზე.